A Good Billionaire

Mark Zuckerberg, de oprichter van Facebook, heeft in november 2015 aangegeven middels een pledge (een belofte) dat hij 99% van de waarde van zijn aandelen (nu geschat op 45 miljard US dollar) zal besteden aan publieke doelen, ‘to improve the world for the next generation’. Hij zet daarmee een nieuwe standaard, nu er in de geschiedenis tot op heden geen filantropen van deze omvang op deze jonge leeftijd (hij is 31 jaar) zijn geweest. Voordat Mark tot deze stap kwam, heeft hij al diverse sporen verdiend in het filantropisch domein. Hij heeft al tientallen miljoen gedoneerd aan traditionele  filantropie en heeft impact investments op zijn naam staan[1].   Zuckerberg wordt geroemd om zijn pledge, maar gek genoeg wordt hij ook verguisd. Hij zou een ‘tax dodger’ zijn, hij zou vooral uit zijn op fiscale voordelen terwijl hij nog de volledige zeggenschap heeft over zijn geld. Er klinkt een forse portie jaloezie door in deze klachten. Wie is Mark Zuckerberg dat hij kan beslissen aan welke maatschappelijke doelen zijn geld mag worden besteed? Hebben WIJ, het volk, daar niet iets over te zeggen? Een enkele journalist durft te beweren dat zij misschien wel beter kan selecteren, welke doelen het meest in aanmerking komen om de wereld te verbeteren[2].  

Knijpt Zuckerberg de maatschappij af?

Het antwoord is: Nee, natuurlijk niet. Deze fiscalist kan zich echt ergeren aan commentaren, die duidelijk niet zijn gebaseerd op al te veel kennis van het fiscale regime voor filantropische geldstromen in democratische landen, noch de fundamentele ratio daarvan. Veeleer vallen deze commentaren in de categorie ‘billionaire bashing’. En niet zelden wordt in de kantlijn vermeld dat de betreffende miljardair dat vermogen eigenlijk helemaal niet ‘verdient’ in de moralistische zin van het woord. Om daarna in één moeiteloze beweging Facebook even te checken...  

Misverstanden

De vraag omdraaien zou beter zijn: wanneer kan iemand die zeer vermogend is geworden door uitstekende ondernemerskwaliteiten gezegd worden een ‘Good Billionaire’ te zijn? Dus een moreel deugende miljardair? Om te beginnen wil ik enkele belangrijke misverstanden blootleggen:

1. Zuckerberg heeft zijn vermogen niet geschonken aan goede doelen. Hij heeft slechts toegezegd dat hij 99% van zijn aandelen in Facebook zal aanwenden voor de maatschappij. Hij kiest bewust niet voor de rigide vorm van een charity, die in de VS een zeer strakke regulering kent en geen vrijheid toelaat ten aanzien van te plegen investeringen. Hij maakt dan ook (nog) in het geheel geen gebruik van fiscale faciliteiten die zijn verbonden aan het geven aan goede doelen. De Chan Zuckerberg Initiative is een LLC (Limited Liability Company) die een fiscale transparantie kent.
   
   
2. Betekent dit dat Zuckerberg ‘gewoon’ belasting betaalt? Ja, Zuckerberg betaalt gewoon belasting over zijn inkomen. Als hij schenkingen doet aan goede doelen, kan hij deze voor een percentage van 30% tot 50% (afhankelijk van het type charity) van zijn belastbaar inkomen aftrekken. In de VS wordt een zogenoemde capital gains tax geheven bij vervreemding van aandelen, maar geheel volgens de politieke filosofie van het pluralisme[1] geldt bij een schenking aan een charity een vrijstelling van deze belasting. Er is dus ook dan geen verkoopopbrengst, doordat de aandelen immers worden geschonken. Zou de LLC Chan Zuckerberg Initiative de aandelen in Facebook verkopen, dan is daarover gewoon capital gains tax verschuldigd door Zuckerberg[2]. Zou Zuckerberg de aandelen schenken aan een in de VS officieel erkend goed doel, dan is er géén capital gains tax verschuldigd en is er vanzelfsprekend ook géén opbrengst waaruit dit kan worden voldaan.
   
   
3. Maakt Zuckerberg dus gebruik van 'fiscale constructies'? Neen. De LLC is géén fiscale constructie, net zomin als een schenking aan een goed doel dat is. Het is een reële transactie, met logische rechtsgevolgen en fiscale gevolgen. De LLC kan ook investeren en het is vooral een organisatie die alle maatschappelijke taken van Zuckerberg coördineert en bestuurt.

Pluraliteit van publieke doelen is essentieel voor een westerse democratie

Het is een essentieel democratisch principe dat schenkingen aan charitatieve organisaties gevrijwaard zijn van belastingheffing. Alle ontwikkelde rechtssystemen in democratische landen kennen dit principe, wat gebaseerd is op het simpele feit dat de overheid niet het monopolie heeft op het algemeen nut. Pluraliteit van publieke doelen bepaalt juist een westerse democratie. Daar waar private personen publieke doelen beogen, moeten de hiermee gepaarde geldstromen gedefiscaliseerd zijn. In gewoon Nederlands: onbelast danwel aftrekbaar[1].

Maximaliseren van de impact

De overheid heeft in de VS al heel lang een beperkte rol en het is in die samenleving evident dat charitatieve organisaties, binnen de fiscale normeringen die door de overheid zijn gesteld, een zeer belangrijke maatschappelijke rol vervullen die niet door de overheid wordt vervuld. Wij hollen daar met onze ‘participatiesamenleving’ hard achteraan. Superondernemers zoals Zuckerberg hebben de mogelijkheden, de ‘acumen’ en de vrijheid – zonder coalitieakkoorden, sponsors of aandeelhouders – om gericht te zijn op het maximaliseren van de impact van hun zelf verdiende geld. De maatschappij is daar zeer bij gebaat.   De problemen in de wereld hebben een omvang en complexiteit die uitsluitend door een constructieve samenwerking tussen overheden en andere stakeholders kunnen worden opgelost. De fiscale faciliteiten van filantropie zijn een essentieel voorbeeld daarvan. Zuckerberg kiest die charities of bedrijven (maar dan niet fiscaal geprivilegieerd) waar zijn impact het grootst is, en dat is een gewichtige vorm van democratie. Politici of ambtenaren hebben niet deze ondernemerskwaliteiten, die zo dienstig zijn aan het oplossen van langetermijnproblemen. Zuckerberg betaalt, ook als hij 99% van zijn aandelen zou schenken aan goede doelen, nog steeds belasting over 1 miljard dollar wat een aanzienlijke tax bill oplevert.  

Jaloers?

Iedereen die jaloers is op Zuckerberg, kan om te beginnen proberen een succesvol bedrijf te starten. Ik verwijs graag naar de wijze woorden van de topeconoom en historica Deirdre McCloskey in haar uitstekende boek Bourgeois Virtues: ‘We sometimes become good by doing well’.

Zegt het voort! 

[1] Voor een overzicht, zie Inside Philanthropy (www.insidephilanthropy.com/guide-to-individual-donors/mark-zuckerberg.html.
[2] https://www.propublica.org/article/how-mark-zuckerbergs-altruism-helps-himself.
[3] Zie hieronder Pluraliteit van publieke doelen is essentieel in een westerse democratie.
[4] Zoals hij zelf schrijft: https://www.facebook.com/zuck/posts/10102507695055801?pnref=story; http://www.theguardian.com/technology/2015/dec/05/mark-zuckerberg-defends-philanthropic-venture-tax-avoidance-claims
[5] Zie voor een uitgebreide uiteenzetting van dit leidend principe: I.A. Koele, International Taxation of Pilanthropy, IBFD 2007, Chapter 2. 

Deze blog is ook verschenen in De Dikke Blauwe op 11 februari 2016, zie: https://www.dedikkeblauwe.nl/news/het-maatschappelijk-nut-van-mark-zuckerberg