Mark Zuckerberg, de oprichter van Facebook, heeft in november 2015 aangegeven middels een pledge (een belofte) dat hij 99% van de waarde van zijn aandelen (nu geschat op 45 miljard US dollar) zal besteden aan publieke doelen, ‘to improve the world for the next generation’. Hij zet daarmee een nieuwe standaard, nu er in de geschiedenis tot op heden geen filantropen van deze omvang op deze jonge leeftijd (hij is 31 jaar) zijn geweest. Voordat Mark tot deze stap kwam, heeft hij al diverse sporen verdiend in het filantropisch domein. Hij heeft al tientallen miljoen gedoneerd aan traditionele filantropie en heeft impact investments op zijn naam staan[1]. Zuckerberg wordt geroemd om zijn pledge, maar gek genoeg wordt hij ook verguisd. Hij zou een ‘tax dodger’ zijn, hij zou vooral uit zijn op fiscale voordelen terwijl hij nog de volledige zeggenschap heeft over zijn geld. Er klinkt een forse portie jaloezie door in deze klachten. Wie is Mark Zuckerberg dat hij kan beslissen aan welke maatschappelijke doelen zijn geld mag worden besteed? Hebben WIJ, het volk, daar niet iets over te zeggen? Een enkele journalist durft te beweren dat zij misschien wel beter kan selecteren, welke doelen het meest in aanmerking komen om de wereld te verbeteren[2].
Het antwoord is: Nee, natuurlijk niet. Deze fiscalist kan zich echt ergeren aan commentaren, die duidelijk niet zijn gebaseerd op al te veel kennis van het fiscale regime voor filantropische geldstromen in democratische landen, noch de fundamentele ratio daarvan. Veeleer vallen deze commentaren in de categorie ‘billionaire bashing’. En niet zelden wordt in de kantlijn vermeld dat de betreffende miljardair dat vermogen eigenlijk helemaal niet ‘verdient’ in de moralistische zin van het woord. Om daarna in één moeiteloze beweging Facebook even te checken...
De vraag omdraaien zou beter zijn: wanneer kan iemand die zeer vermogend is geworden door uitstekende ondernemerskwaliteiten gezegd worden een ‘Good Billionaire’ te zijn? Dus een moreel deugende miljardair? Om te beginnen wil ik enkele belangrijke misverstanden blootleggen:
Het is een essentieel democratisch principe dat schenkingen aan charitatieve organisaties gevrijwaard zijn van belastingheffing. Alle ontwikkelde rechtssystemen in democratische landen kennen dit principe, wat gebaseerd is op het simpele feit dat de overheid niet het monopolie heeft op het algemeen nut. Pluraliteit van publieke doelen bepaalt juist een westerse democratie. Daar waar private personen publieke doelen beogen, moeten de hiermee gepaarde geldstromen gedefiscaliseerd zijn. In gewoon Nederlands: onbelast danwel aftrekbaar[1].
De overheid heeft in de VS al heel lang een beperkte rol en het is in die samenleving evident dat charitatieve organisaties, binnen de fiscale normeringen die door de overheid zijn gesteld, een zeer belangrijke maatschappelijke rol vervullen die niet door de overheid wordt vervuld. Wij hollen daar met onze ‘participatiesamenleving’ hard achteraan. Superondernemers zoals Zuckerberg hebben de mogelijkheden, de ‘acumen’ en de vrijheid – zonder coalitieakkoorden, sponsors of aandeelhouders – om gericht te zijn op het maximaliseren van de impact van hun zelf verdiende geld. De maatschappij is daar zeer bij gebaat. De problemen in de wereld hebben een omvang en complexiteit die uitsluitend door een constructieve samenwerking tussen overheden en andere stakeholders kunnen worden opgelost. De fiscale faciliteiten van filantropie zijn een essentieel voorbeeld daarvan. Zuckerberg kiest die charities of bedrijven (maar dan niet fiscaal geprivilegieerd) waar zijn impact het grootst is, en dat is een gewichtige vorm van democratie. Politici of ambtenaren hebben niet deze ondernemerskwaliteiten, die zo dienstig zijn aan het oplossen van langetermijnproblemen. Zuckerberg betaalt, ook als hij 99% van zijn aandelen zou schenken aan goede doelen, nog steeds belasting over 1 miljard dollar wat een aanzienlijke tax bill oplevert.
Iedereen die jaloers is op Zuckerberg, kan om te beginnen proberen een succesvol bedrijf te starten. Ik verwijs graag naar de wijze woorden van de topeconoom en historica Deirdre McCloskey in haar uitstekende boek Bourgeois Virtues: ‘We sometimes become good by doing well’.
Zegt het voort!
[1] Voor een overzicht, zie Inside Philanthropy (www.insidephilanthropy.com/guide-to-individual-donors/mark-zuckerberg.html.
[2] https://www.propublica.org/article/how-mark-zuckerbergs-altruism-helps-himself.
[3] Zie hieronder Pluraliteit van publieke doelen is essentieel in een westerse democratie.
[4] Zoals hij zelf schrijft: https://www.facebook.com/zuck/posts/10102507695055801?pnref=story; http://www.theguardian.com/technology/2015/dec/05/mark-zuckerberg-defends-philanthropic-venture-tax-avoidance-claims
[5] Zie voor een uitgebreide uiteenzetting van dit leidend principe: I.A. Koele, International Taxation of Pilanthropy, IBFD 2007, Chapter 2.
Deze blog is ook verschenen in De Dikke Blauwe op 11 februari 2016, zie: https://www.dedikkeblauwe.nl/news/het-maatschappelijk-nut-van-mark-zuckerberg
« Terug